वाहतूक समस्या आणि उपाय Traffic Problem and Solution in Marathi
रहदारी हा आपल्या जीवनाचा एक भाग आहे ज्यामुळे आपले जीवन सोपे होते. आज आपण वाहतुकीद्वारे लांबचे अंतर सहज आणि कमी वेळेत पार करू शकतो.
माणसाने प्रत्येक क्षेत्रात अभूतपूर्व प्रगती केली आहे, वाहतूकही यापासून अस्पर्श नाही. सर्वप्रथम, उंट, घोडा, बैल, हत्ती किंवा मानवनिर्मित हातगाड्या आणि पाण्यावर चालणारी छोटी जहाजे यांसारखे विविध प्राणी वाहतुकीसाठी वापरले जातात.
लांबचे अंतर कापण्यासाठी काही महिने लागतील. विज्ञानाच्या सहाय्याने मानवाने आपले जीवन विकसित केले आहे आणि सोपे केले आहे. आता आपण वाहतुकीच्या साधनांशिवाय आपल्या जीवनाची कल्पनाही करू शकत नाही, कारण आपल्याला त्याची सवय झाली आहे. आम्हाला वाहतुकीचा खूप फायदा होतो, परंतु कधीकधी ते आमच्यासाठी समस्या देखील बनते. यातून निर्माण होणारी समस्या आणि त्यावरील उपाय याबद्दल आज बोलूया.
वाहतूक/वाहतुकीची प्रमुख साधने
आज 21 व्या शतकात मानवाने वाहतुकीची तीन मुख्य साधने उपलब्ध करून दिली आहेत –
| 1. | वायु यातायात | हवाईजहाज, हेलीकाप्टर, जेट प्लेन |
| 2. | जल यातायात | जहाज, शिप, मोटर बोट, क्रूज |
| 3. | रस्ता वाहतूक | 6 चाकी ट्रक, बस, 4 चाकी कार, जीप, टॅक्सी, ऑटो रिक्षा, हात रिक्षा, सायकल इ. या यादीत ट्रेनला मुख्य स्थान आहे. |
वाहतुकीच्या साधनांचे फायदे
वाहतुकीच्या साधनांचे फायदे, त्यातून उद्भवणाऱ्या समस्या आणि त्यांचे निराकरण खाली तपशीलवार वर्णन केले आहे.
हवाई वाहतूक
विमान हे विज्ञानाच्या चमत्काराचे एक अद्वितीय उदाहरण आहे. आकाशात उडणारे पक्षी पाहून माणसाच्याही मनात नेहमी उडण्याची इच्छा निर्माण होते. आणि एकदा माणसाच्या मनात जे काही आले ते तो करत राहतो. त्याच्या कल्पनेचा वापर करून त्याने त्याचे विमानात रूपांतर केले. त्यामुळे कोणत्याही ठिकाणी जाणे सोपे झाले. देश-विदेशात प्रवास करणे आता कोणासाठीही अवघड राहिलेले नाही.
हवाई वाहतुकीमुळे उद्भवणाऱ्या समस्या –
- पक्ष्यांचा जीव धोक्यात, विमानांमुळे दररोज अनेक निष्पाप जीव गमवावे लागत आहेत.
- हवेचे प्रदूषण वाढू लागले.
- विमाने बांधण्यासाठी आणि त्यांना सोयीसुविधा पुरविण्यासाठी जास्त पैसा खर्च झाला.
- मोठे विमानतळ बांधण्यासाठी शेतजमिनी आणि जंगले तोडली जाऊ लागली.
- यातील तांत्रिक बिघाडामुळे ते कोसळतात, त्यामुळे मानवी जीव धोक्यात येतो.
- विमानांशिवाय लढाऊ विमानेही बनवली जाऊ लागली, जी युद्धात वापरली जाऊ लागली.
हवाई वाहतुकीच्या समस्येवर उपाय –
- विमान असे असावे की त्यामुळे वायू प्रदूषण होणार नाही.
- त्याचा वापर युद्धासाठी करू नये.
- तांत्रिक अडचणी उद्भवू नयेत यासाठी चांगल्या अभियंत्यांची नियुक्ती करावी.
जलवाहतूक
खोल समुद्रातही मानवाने वाहतूक शक्य केली आहे. आज लहान बोटींनी मोठी जहाजे आणि क्रूझ जहाजांची जागा घेतली आहे. पर्यटकांनाही समुद्रात मोठ्या जहाजातून प्रवास करायला आवडते. समुद्रात तरंगणारी ही जहाजे एखाद्या आलिशान हॉटेलसारखी आहेत, ज्यात सर्व सुखसोयी आणि सुविधा आहेत. या जहाजांनी एका ठिकाणाहून दुसर्‍या ठिकाणी जाण्यासाठी निश्चितच वेळ लागतो, परंतु हा प्रवास खूपच मनोरंजक आहे. आजकाल समुद्रपर्यटन देखील खूप लोकप्रिय आहेत, जे लोकांना नद्या आणि तलावांमध्ये फिरायला घेऊन जातात.
आजकाल लोक क्रूझ दरम्यान पार्ट्या आयोजित करतात, ज्याचा अनुभव वेगळा असतो. काश्मीर आणि केरळमध्ये काही तलाव किंवा तलावावर वसलेली मत घरे आहेत, ज्यामध्ये तुम्ही हवे तितके दिवस राहू शकता. मोठी जहाजे हे आयात-निर्यातीचेही चांगले साधन आहे. एका देशातून दुसर्‍या देशात मोठ्या मालाची आयात आणि निर्यात ही केवळ मोठ्या जहाजांद्वारेच होते.
जलवाहतुकीमुळे होणाऱ्या समस्या –
मोठी जहाजे समुद्रात जातात, कधी कधी तुटून समुद्राच्या मधोमध उभी राहतात. या जहाजांमध्ये ठेवलेले तेल आणि वायू समुद्रात गळती सुरू होते, त्यामुळे समुद्रात राहणाऱ्या प्राण्यांच्या जीवाला धोका निर्माण झाला आहे. अशा घटना आपण रोज बातम्यांमध्ये ऐकतो, गेल्या वर्षी मुंबईजवळही अशीच एक घटना घडली होती, त्यात तेल होते, ते समुद्रात मिसळले होते. यामुळे लाखो कोटींचे नुकसान झाले.
- समुद्रात घाण आहे, त्यामुळे निसर्गाची हानी होते.
- समुद्रात राहणाऱ्या अनेक मोठ्या प्रजाती नामशेष होत आहेत.
- जलवाहतुकीच्या समस्येवर तोडगा –
- लांब पल्ल्याचा प्रवास करणाऱ्या जहाजामध्ये तांत्रिक बिघाड होणार नाही याची विशेष काळजी घ्यावी.
- जहाजात क्षमतेनुसार माल ठेवावा.
- जहाजामुळे समुद्रात राहणाऱ्या प्राण्यांना इजा होऊ नये.
रस्ते वाहतूक
सर्वात प्रसिद्ध आणि सोयीस्कर रस्ते वाहतूक आहे, जी जवळ आणि दूर सर्व अंतर पार करते. दुचाकी किंवा चारचाकी वाहने नेहमीच रस्त्यावर धावताना दिसतात. सर्व प्रकारची वाहने वैयक्तिक आणि खाजगी आहेत. रस्ते वाहतुकीचे फायदे –
रेल्वे हे वाहतुकीचे सर्वात सोपे, आरामदायी, कमी खर्चिक साधन आहे. ट्रेनची सुरुवात वाफेच्या इंजिनाने झाली, पण आज ती डिझेल आणि विजेवर चालते. हजारो लोक एकाच वेळी हजारो किलोमीटरचा प्रवास ट्रेनने करू शकतात. आपले पंतप्रधान नरेंद्र मोदी भारतीय रेल्वे अधिक मजबूत करण्यासाठी कठोर परिश्रम घेत आहेत. आज हजारो गाड्या आहेत, ज्या देशाला एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी जोडत आहेत.
ट्रेनमध्ये आरामासाठी एक एसी कोच आहे आणि खाण्यापिण्याची पुरेशी व्यवस्था आहे. कमी पैशात तुम्ही सहज स्लीपर क्लासमध्ये प्रवास करू शकता. आज आपल्या देशात 200 किलोमीटर प्रति तास धावणारी ट्रेन आहे. मेट्रो ट्रेनही देशाच्या अनेक भागात पाहायला मिळते. याशिवाय बुलेट ट्रेनचे कामही सुरू झाले आहे.
कार, जीप, व्हॅन, बस आणि इतर वाहने रस्त्यावर धावतात, ज्यामुळे आपले जीवन सुकर झाले आहे. आज बाजारात एकापेक्षा एक लक्झरी कार आहेत. कमी किमतीपासून ते करोडो रुपयांपर्यंतच्या कार आहेत, ज्या लोक त्यांच्या क्षमतेनुसार खरेदी करू शकतात. रिक्षा, ऑटो, बाईक, स्कूटर, सायकल्स शहराच्या आतील रस्त्यांवर धावतात, जे सर्वसामान्यांच्या बजेटमध्येही येतात आणि कमी वेळेत अंतर कापतात.
- ट्रक, ट्रॉली आणि ट्रॅक्टरद्वारे जड माल एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी नेता येतो.
- रस्त्यावरील रहदारीमुळे होणाऱ्या समस्या – रस्त्यावरील रहदारीमुळे आपल्याला अनेक फायदे मिळतात, परंतु त्यामुळे अनेक मोठ्या समस्याही निर्माण होतात.
- वाहनांमधून निघणाऱ्या धुरामुळे वायू प्रदूषण होते.
- रस्ते वाहतुकीचे नियम भारत सरकारने बनवले आहेत, परंतु अनेक वेळा लोक त्यांचे पालन करत नाहीत. त्यामुळे रस्ते अपघात नित्याचे झाले आहेत. देशात दररोज हजारो लोक रस्ते अपघातात मृत्युमुखी पडतात.
- गाड्यांसाठी ट्रॅक बनवण्यासाठी मोठमोठे पर्वत आणि जंगले तोडली जातात, ज्याचा पर्यावरणावर खूप वाईट परिणाम होत आहे.
- रस्ते वाहतूक आणखी जोडण्यासाठी नद्या आणि समुद्रावर पूल बांधले जात आहेत, त्यामुळे पाणीही प्रदूषित होत आहे.
- या वाहतुकीच्या साधनांचा वापर करून माणूस आळशी झाला आहे, तो अगदी कमी अंतरासाठीही गाडी वापरतो.
- वाहनांच्या वाढीमुळे पेट्रोल आणि डिझेलचा वापर वाढला आहे.
- रस्त्यावरील वाहतुकीची सर्वात मोठी समस्या म्हणजे ट्रॅफिक जाम, त्यामुळे मोठ्या शहरांमध्ये राहणाऱ्या लोकांना अधिक समस्यांना सामोरे जावे लागते.
रस्त्यावरील वाहतुकीमुळे होणाऱ्या समस्यांवर उपाय –
- प्रत्येकाला वाहतूक नियमांचे ज्ञान असले पाहिजे, जेणेकरून रस्ते अपघातांचे प्रमाण कमी करता येईल.
- धूर सोडणारे वाहन चालवू नये आणि शक्य असल्यास कमी अंतरासाठी सायकलचा वापर करा किंवा सार्वजनिक वाहतुकीचा वापर करा. यामुळे प्रत्येक वाहनात वेगवेगळे पेट्रोल आणि डिझेल वापरण्यात येणार नाही.
- रस्ते बांधण्यासाठी जंगले तोडली जातात, पण एक चांगला नागरिक म्हणून एक झाडही लावले पाहिजे.
- सर्व नागरिकांनी वाहतूक नियमांचे पालन करावे.
वाहतूक समस्येचे कारण – वाढती लोकसंख्या
आम्ही वर ट्रॅफिक समस्येबद्दल सांगितले आहे, एक प्रकारे ट्रॅफिक समस्येचे कारण म्हणजे देशातील आणि जगातील वाढती लोकसंख्या. एक काळ असा होता की लोक पायीच आपल्या गंतव्यस्थानी पोहोचायचे. परंतु जगात जसजशी लोकसंख्या वाढत आहे तसतशी वाहतुकीची मागणीही वाढत आहे आणि आजकाल प्रत्येक घरात दुचाकी आहे. एक किलोमीटरही जावे लागले तर आम्ही दुचाकी वापरतो. त्यामुळे आज वाहतुकीची समस्या सातत्याने वाढत आहे.
दळणवळणाच्या साधनांचा योग्य वापर केला तरच आपण त्याचा फायदा घेऊ शकतो. आज जर आपण पर्यावरण स्वच्छ ठेवले तरच आपल्या भावी पिढ्यांना आपण सुंदर वातावरण देऊ शकू.
वीर मराठी